Perkataan cerai bukanlah sesuatu yang boleh dibuat main di dalam sesebuah perkahwinan.
Sekiranya berlaku, ianya boleh merosakkan hubungan silaturahim antara dua keluarga, anak-anak dan kenalan sekililing.
Selagi boleh dielak, kebanyakan pasangan akan cuba untuk tak berpisah dan perbaiki hubungan jika masih mampu diselamatkan.
Namun, ada masanya, walau agak pahit untuk dilalui, terdapat pelbagai punca yang menyebabkan perceraian tetap berlaku.
Penyebab utama berlakunya perceraian adalah masalah kewangan yang mencetuskan konflik dan pergaduhan antara suami dengan isteri disebabkan tekanan. Kes ini sangat ketara pada waktu negara kita dilanda PKP sejak tahun lepas.
Kes perceraian dikatakan semakin meningkat pada tahun 2020 sebab ramai yang terjejas pendapatan akibat Covid-19.
Ditambah pula terpaksa duduk di rumah dan tak dapat nak keluar ke mana-mana untuk menghilangkan stress.
Selain kewangan, Lembaga Penduduk dan Pembangunan Keluarga Negara (LPPKN) juga mendapati pelbagai faktor lain yang menyumbang ke arah perceraian, seperti:
|
Faktor Perceraian
|
|
Itu hanyalah beberapa punca perceraian yang dikenalpasti di Malaysia.
Macam-macam lagi alasan sebenarnya yang ada seperti pasangan suami isteri yang bercerai hanya kerana salah picit ubat gigi!
Kes bercerai ni memang tak boleh nak diduga. Pasangan yang nampak bahagia dilamun cinta dan sempurna bertahun lamanya pun boleh tiba-tiba berpisah. Betul tak?
Yang pasti bila dah bercerai, mungkin akan timbul isu berebut anak dan semestinya harta sepencarian.
Siapa yang layak dan macam mana nak tuntut harta yang ada tu? Macam mana pula kalau bercerai sebab isteri nusyuz?
Kita akan menjawab semua persoalan ni di bawah nanti. Sebelum tu mari kita selongkar tentang jenis-jenis perceraian dan apa itu hartanah sepencarian.
6 Jenis Perceraian Dalam Islam Yang Perlu Tahu
Kita sedia maklum yang perceraian tu maknanya berpisah. Dari segi istilah pula bermaksud pembubaran perkahwinan atau terputusnya hubungan suami isteri dengan bersebab.
Sebelum ke Mahkamah Syariah untuk menguruskan perceraian, penting untuk semua tahu jenis-jenis perceraian yang ada.
Perceraian yang terdapat di dalam Akta/Enakmen/Ordinan undang-undang Keluarga Islam Negeri yang sedang berkuatkuasa di negeri-negeri adalah:
1. Perceraian Dengan Lafaz Talak
Ini yang biasa kita dengar di mana suami atau isteri menyerahkan permohonan untuk perceraian kepada Mahkamah dan kedua belah pihak bersetuju untuk membubarkan perkahwinan.
Pembubaran ikatan perkahwinan dilakukan melalui lafaz talak atau seumpamanya berdasarkan Al-Qur’an, as-Sunnah dan Ijma’ ulama’.
Terdapat dua jenis lafaz talak iaitu:
- Lafaz soreh (jelas) – Suami melafazkan dengan jelas yang beliau ingin menceraikan isteri dengan menggunakan perkataan talak, cerai, bebas, lepas. Contohnya, “aku ceraikan kau” atau “saya lepaskan awak”.
- Lafaz kinayah (sindiran) – Lafaz ini boleh jadi jatuh talak atau tak bergantung kepada niat suami. Contohnya, “baliklah ke keluarga kamu” atau “kita ikut haluan masing-masing”.
2. Pengesahan Lafaz Talak
Talak yang dilafazkan oleh suami di luar Mahkamah Tanpa Kebenaran Mahkamah samada dengan lafaz soreh atau lafaz kinayah.
Suami atau isteri perlu melaporkan kepada Mahkamah dalam masa 7 hari dan Mahkamah akan menyiasat untuk memastikan lafaz tersebut jatuh talak atau tak mengikut Hukum Syarak.
Tips PropertyGuru
Sekiranya rasa was-was dengan lafaz yang terkeluar dari suami dan anda musykil samada jatuh talak atau tak, terus laporkan dan dapatkan kepastian daripada Mahkamah Syariah.
3. Fasakh
Fasakh ialah pembubaran perkahwinan yang terjadi disebabkan sesuatu perkara yang diharuskan oleh Hukum Syara’.
Di antara perkara-perkara yang mengharuskan Fasakh ialah apabila suami atau isteri:
|
Perkara harus Fasakh
|
|
Fasakh boleh dipohon oleh suami atau isteri, tapi selalu dipakai oleh isteri sebab suami mempunyai kuasa untuk melafaz talak.
Bila nak memohon, pastikan bukti mencukupi di bawa ke mahkamah dan Hakim akan membuat keputusan yang sewajarnya.
4. Cerai Taklik
Taklik atau ta’liq adalah perjanjian yang dibuat oleh suami selepas akad nikah mengikut Hukum Syara’ dan sepertimana yang diperuntukkan dalam Akta/Enakmen/ Ordinan Undang-Undang Keluarga Islam Negeri.
Lafaz ini berbeza mengikut negeri dan ia dicatatkan di dalam sijil perakuan nikah pasangan yang dah berkahwin. Salah satu contohnya adalah (untuk negeri Kelantan):
“Bahawa adalah saya (nama suami) dengan ini bertaklik iaitu manakala saya tinggalkan isteri saya (nama isteri) selama 4 bulan atau lebih dengan sengaja atau paksa atau saya atau wakil saya tiada memberi nafkah yang wajib kepadanya selama masa yang tersebut pada hal ia taat kepada saya atau saya menyakiti tubuh badannya atau saya tidak mengambil tahu mengenainya selama 4 bulan atau lebih atau (nama isteri) kemudian ia mengadu kepada mana-mana kadi/hakim Syarak jika disabitkan oleh kadi/hakim Syarak ini akan aduannya maka gugurlah talak saya dan dan tiap-tiap kali saya rujuk akan isteri saya tersebut tanpa redanya maka gugurlah pula satu talak lagi.”
Cerai taklik boleh disabitkan jika suami melanggar lafaz taklik yang telah diucap tetapi perlu melalui proses aduan dan disahkan oleh Mahkamah.
5. Tebus Talak / Khulu’
Perceraian tebus talak ialah perceraian yang diminta oleh isteri daripada suaminya dengan memberi wang atau harta benda seperti mana yang dipersetujui melalui ijab dan qabul.
Cerai khulu’ ni dikira sebagai cerai bain sughra. Maknanya suami isteri tak boleh dirujuk melainkan dengan akad dan mas kahwin yang baru.
6. Anggapan Mati
Anggapan mati ni bila suami seorang perempuan telah mati atau dipercayai telah mati atau dah taka da apa-apa perkhabaran mengenainya selama tempoh 4 tahun atau lebih.
Apabila keadaan itu berterusan dan perempuan itu hendak berkahwin lain, beliau perlu mendapatkan perisytiharan anggapan mati daripada Mahkamah terlebih dahulu.
Hak Wanita Selepas Perceraian
Walaupun telah berpisah, bekas isteri perlu tahu hak wanita selepas diceraikan supaya bekas suami tak terlepas daripada tanggungjawabnya. Hak-hak yang boleh dituntut di Mahkamah adalah seperti berikut.
1. Nafkah Eddah
Nafkah yang wajib dibayar kepada bekas isteri di dalam tempoh eddah raji’e disebabkan sesuatu penceraian iaitu makanan, pakaian dan tempat tinggal mengikut Hukum Syara’.
2. Mutaah
Satu bayaran yang wajib ke atas suami yang diberi kepada isteri yang telah diceraikan tanpa sebab yang munasabah mengikut Hukum Syara’.
Kadar mutaah boleh ditentukan melalui persetujuan kedua-kedua belah pihak. Sekiranya terdapat pertikaian mengenai kadar ini, Mahkamah akan menentukan kadar bayaran mutaah tersebut.
3. Hak Jagaan Anak (Hadhanah)
Hadhanah bermaksud penjagaan anak-anak yang masih kecil yang belum berupaya untuk menguruskan dirinya sendiri.
Mengikut Hukum Syara’ dan Undang-undang keluarga Islam yang berkuatkuasa, ibu adalah orang yang paling berhak menjaga anak-anaknya yang masih kecil (di bawah umur 7 tahun bagi lelaki dan 9 tahun bagi perempuan).
Bagi anak yang melebihi had umur di atas, jika berlaku pertikaian mengenai hak jagaan anak, Mahkamah akan menentukan berdasarkan pilihan yang dibuat oleh anak-anak tersebut samada hendak tinggal bersama ibu atau bapa.
4. Nafkah Anak
Nafkah yang wajib ke atas seseorang bagi menanggung nafkah anaknya, samada anak itu berada dalam jagaannya atau dalam jagaan seseorang lain.
Nafkah ini termasuklah makanan, pakaian, tempat tinggal, pendidikan dan perubatan sekadar mencukupi mengikut kemampuannya.
5. Tunggakan Nafkah
Nafkah yang tidak ditunaikan oleh suami kepada isterinya dalam tempoh perkahwinan dan menjadi hutang hutang ke atas suaminya dan wajib dibayar. Tunggakan ini boleh dituntut dimana-mana Mahkamah Syariah.
6. Hak Tempat Tinggal
Wanita yang diceraikan berhak tinggal di rumah di mana dia berasa biasa tinggal semasa dia dalam tempoh perkahwinan selama tempoh eddah.
7. Harta Sepencarian
Harta yang diperolehi bersama oleh suami isteri semasa perkahwinan berkuatkuasa mengikut syarat-syarat ditentukan oleh Hukum Syara’. Harta sepencarian ini boleh dituntut oleh suami atau isteri di Mahkamah yang berbidang kuasa.
Maklumat Terperinci Tentang Harta Sepencarian
Seperti yang dimaklumkan tadi, harta sepencarian adalah harta yang dikumpul bersama mengikut syarat-syarat yang ditentukan oleh Hukum Syarak sepanjang kehidupan sebagai suami isteri.
Ia boleh jadi wang ringgit, harta alih, harta tak alih atau apa-apa saja aset termasuklah hartanah.
Tuntutan harta sepencarian bukan saja boleh dilakukan bila dah bercerai, tapi boleh juga dipohon semasa perkahwinan dan selepas kematian pasangan.
Dalam kes bercerai, mahkamah mempunyai bidang kuasa untuk memerintahkan harta sepencarian selepas mahkamah itu membenarkan lafaz cerai atau perintah perceraian.
Kiranya mahkamah yang berkuasa membicarakan kes harta sepencarian adalah mahkamah negeri di mana perceraian berlaku dan didaftarkan.
Bila terjadinya kes penceraian, masih ramai wanita diluar sana yang tak sedar atau tak peduli tentang hak-hak yang sepatutnya mereka tuntut.
Seperti harta sepencarian ni, sebagai bekas isteri anda pasti mempunyai bahagian yang layak diperolehi.
Walaupun sepanjang perkahwinan si isteri tak bekerja dan menjadi suri rumah sepenuh masa, wanita yang bercerai berhak menuntut harta sepencarian.
Tapi, ia tertakluk kepada terma-terma yang telah diperuntukkan oleh undang-undang dan hukum syarak.
Tuntutan ini perlulah dilakukan melalui Mahkamah. Anda perlu mengisi Borang Harta Sepencarian dan sediakan semua dokumen yang diperlukan.
Selepas Cerai Memang Boleh Tuntut Harta, Tapi Kalau Isteri Nusyuz Macam Mana Pula?
Bila terjadinya perceraian, selalunya kita akan cepat menunding jari kepada si suami dulu. Namun, ada juga kes di mana suami isteri berpisah kerana isteri nusyuz.
Apa itu nusyuz? Mengikut portal rasmi E-Syariah, Nusyuz adalah bila isteri enggan mentaati perintah atau permintaan suami yang sah di sisi syarak (tanpa apa-apa sebab yang sah mengikut Hukum Syarak), antaranya:
- Menjauhkan dirinya dari suaminya.
- Meninggalkan rumah suaminya bertentangan dengan kemahuan suaminya.
- Enggan berpindah bersama suaminya ke satu rumah atau tempat lain.
Oh ya, suami tak boleh suka-suka nak tuduh atau gelar isteri nusyuz tau!
Isteri hanya boleh didakwa sebagai nusyuz oleh Mahkamah di bawah seksyen 129 Akta Undang-undang Keluarga Islam Wilayah Persekutuan.
Kalau ada suami yang rasa isterinya nusyuz, kena dakwa dulu isteri di mahkamah dengan bukti-bukti yang kukuh. Hakim akan membuat keputusan atas keadaan tersebut.
Adakah isteri nusyuz hilang hak harta sepencarian?
Jawapan mudahnya, TIDAK! Isteri nusyuz yang diceraikan hanya terlucut hak nafkah dirinya saja!
Bermakna isteri itu masih boleh menuntut harta sepencarian dan juga hak-hak lain seperti mutaah, nafkah anak dan penjagaan anak.
Bercakap tentang isu cerai ni banyak lagi selok beloknya. Tak boleh nak main tangkap muat ikut apa yang anda baca saja.
Bila ada apa-apa masalah atau persoalan di dalam perkahwinan, sila rujuk pada Pejabat Agama atau Mahkamah Syariah di mana anda tinggal.
Apa Jadi Kepada Hartanah Selepas Perceraian?
Bila dah bercerai, akan timbul isu pembahagian harta terutamanya harta fizikal tak boleh alih seperti rumah dan tanah.
Tambah-tambah lagi jika rumah itu hanya satu nama (suami atau isteri). Macam mana ni?
Pertama, pasangan perlu selesaikan dulu isu harta sepencarian.
Dalam penyelesaian harta sepencarian, kes akan dibicarakan di mahkamah dan hakim akan mengarahkan proses jualan rumah dibuat.
Hakim juga akan memutuskan peratusan hasil jualan yang diperolehi setiap pihak, walaupun rumah itu hakmiliknya hanya satu nama.
Tak lah bergaduh tak habis-habis kan?
Boleh Ke Jual Rumah Lepas Bercerai Tanpa Guna Mahkamah?
Jawapannya boleh tapi memerlukan persefahaman dan kerjasama pasangan yang sudah bercerai.
Sebabnya, peguam hartanah hanya akan berikan hasil jualan rumah kepada penama rumah tersebut.
Maksudnya, kalau nama anda tiada dalam geran hakmilik, peguam tak layan.
Tapi, jika pasangan bersetuju untuk bahagi hasil jualan, boleh minta peguam drafkan perjanjian, tapi kena setuju lah nak bahagi.
Nampak tak rumit kalau tak lalui proses mahkamah. Bertahun-tahun lagi nak selesai isu pembahagian harta sebab nak tunggu pasangan yang bercerai itu setuju dan beri kerjasama.
Itu tak termasuk lagi masalah lain seperti pasangan susah nak dihubungi, susah berkomunikasi, susah nak capai persetujuan.
Jadi, tepuk dada tanya selera, nak lalu mahkamah atau tidak?
Panduan Relevan
Penafian: Maklumat disediakan adalah maklumat umum sahaja. PropertyGuru International (Malaysia) tidak mempunyai tanggungjawab perwakilan atau penjaminan berkaitan maklumat diberikan, termasuk tetapi tidak terhad kepada sebarang perwakilan atau penjaminan berkaitan ketepatan bagi sebarang tujuan maklumat yang mana dibenarkan undang-undang. Walaupun semua usaha telah diambil bagi memastikan maklumat disediakan di dalam artikel ini adalah tepat, boleh dipercayai dan lengkap ketika ia ditulis, maklumat disediakan di dalam artikel tidak boleh disandarkan untuk membuat sebarang keputusan kewangan, pelaburan, harta tanah atau perundangan. Selain itu, maklumat tersebut tidak seharusnya menggantikan nasihat profesional terlatih yang mempertimbangkan fakta dan situasi persendirian anda, dan kami tidak menerima pertanggungjawaban jika anda menggunakan maklumat tersebut bagi membuat keputusan.