Bila bercakap tentang pengendalian harta, macam-macam persoalan mula bermain di fikiran. Contohnya, cukup ke harta yang nak ditinggalkan, pada siapa nak bagi harta tu, perlu ke buat wasiat, apa akan jadi kalau tiba-tiba meninggal dunia dan banyak lagi.
Kalau anda perasan, sekarang ni ramai yang bercakap tentang konsep hibah untuk tinggalkan harta kepada waris. Yang paling popular di kalangan rakyat Muslim Malaysia ialah hibah takaful yang diambil oleh suami kepada isterinya.
Walaupun sering terdengar tentang hibah, tapi masih ramai antara kita yang tak berapa tahu apakah pengertian dan fungsi sebenar kaedah ini. Jadi, jom kita teroka semuanya tentang hibah ni!
Apakah Maksud Hibah?
Hibah ni maksudnya “pemberian” sama ada dalam bentuk barangan yang nyata atau tidak. Hibah juga boleh memberi erti “hadiah” atau “sedekah”.
Kalau dilihat dari pandangan syarak Islam pula, hibah adalah satu instrumen perancangan pengagihan atau pemberian harta yang sah.
Islam menggalakkan penganutnya menggunakan kaedah ini bagi mengelakkan sebarang pertikaian yang mungkin terjadi di antara keluarga, saudara mara dan pewaris apabila berlakunya kematian.
Apabila hartanah seperti rumah telah dihibahkan kepada pasangan, sekurang-kurangnya tempat berteduh itu akan menjadi hak mutlak pasangan.
Adakah Wujud Undang-Undang Hibah Di Malaysia?
Di Malaysia, tiada undang-undang khusus berkaitan hibah pernah diluluskan. Bidang kuasa mengenainya hanya termaktub di bawah Butiran 1, Senarai II Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan berkaitan bidang kuasa Mahkamah Syariah.
Bidang kuasa ni diterjemahkan dalam Seksyen 46(2)(b)(v) dan (vi), Akta Pentadbiran Undang-Undang Islam (Wilayah-wilayah Persekutuan) 1993.
Peruntukan ni menetapkan yang Mahkamah Syariah berkuasa mendengar dan memutuskan prosiding “penyelesaian yang dibuat tanpa balasan yang memadai dengan wang atau nilaian wang seseorang beragama Islam”.
Apakah Beza Hibah Dan Faraid?
Haaaaa…mesti ada yang tertanya-tanya kenapa perlu hibah sebab kita kan ada faraid, yang juga adalah pembahagian harta mengikut syarak. Okay, supaya anda semua tak keliru antara hibah dan faraid, kami senaraikan perbezaan kedua-dua kaedah ni.
| Hibah | Faraid |
| Ini adalah pemberian hadiah yang dilakukan atas dasar kasih sayang kepada ahli keluarga atau bukan ikhlas kerana Allah.
Sesiapa yang ingin menghibahkan harta digalakkan untuk mendapat pengesahan daripada Mahkamah Syariah dan perlu dibuat secara bertulis.
Hibah adalah pemberian harta sebelum berlaku kematian. | Faraid adalah pembahagian harta atau pusaka mengikut perundangan Islam kepada waris yang sah dan layak.
Sekiranya seseorang meninggal dunia tanpa wasiat atau hibah, semua harta si mati yang dinamakan sebagai harta pusaka akan diagihkan mengikut hukum faraid.
Faraid adalah pembahagian harta selepas berlaku kematian. |
Samada hibah atau faraid, tujuan sistem ni, tak lain dan tak bukan untuk memudahkan pengurusan harta anda sebelum atau selepas kematian.
Rukun, Syarat Dan Jenis Hibah!
Sekarang kita lihat pula apakah syarat dan rukun yang perlu ada untuk melakukan hibah.
| Syarat dan Rukun Hibah | Penjelasan |
| Pemberi hibah (al-wahib) |
|
| Penerima hibah (al-mawhub lahu) |
|
| Harta yang dihibahkan (al-mawhub) |
|
| Lafaz ijab dan kabul (sighah) |
|
3 jenis hibah
Perlu diingat yang harta hibah tak termasuk di dalam kategori harta pusaka. Di Malaysia, hibah boleh dibahagikan kepada tiga jenis, iaitu:
| Jenis Hibah | Penjelasan |
| Hibah mutlak |
|
| Hibah bersyarat (Umra dan Ruqba) |
|
| Hibah amanah |
|
Kelebihan melakukan hibah ialah, ia dapat memelihara kebajikan si pemberi sebelum hibahnya terlaksana. Cumanya, apabila anda telah melakukan hibah ada beberapa hukum yang perlu anda tahu tentang penarikan semula atau pembatalan hibah.
Bolehkah Hibah Dibatalkan?
Untuk bincangkan perkara ni, beberapa pendapat mazhab perlu dipertimbangkan.
Mahzah Hanafi berpendapat, hukumnya makruh untuk pemberi hibah tarik balik hibahnya tetapi dia boleh membatalkan hibah tersebut walaupun berlaku penyerahan (qabd) kecuali jika hibah tu dibuat dengan balasan (‘iwad).
Tetapi, mazhab Syafie, Hanbali dan ada pandangan dalam mazhab Maliki yang penarikan hibah boleh dilakukan walaupun ijab dan Kabul sudah berlaku tetapi masih berlaku penyerahan harta hibah.
Bagaimanapun, jika penyerahan dan penerimaan hibah sudah berlaku, hibah berkenaan tak boleh lagi ditarik balik kecuali hibah yang dibuat bapa (termasuk ibu, datuk, nenek dan usul yang lain) kepada anak-anaknya.
Malah, Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan berpandangan jika proses pindah milik sudah berlaku, katakan sudah hibah RM50, ia tidak boleh dibatalkan, tapi kalau pindah milik berlaku, ia boleh ditarik semula.
Jadi, nampak tak rumitnya soal hukum. Maka, kalau ada persoalan nak batalkan hibah, kenalah rujuk Mahkamah Syariah kerana ia sangat bergantung kepada situasi masing-masing.
Bolehkah hibah dicabar?
Hibah boleh dicabar di Mahkamah Syariah untuk mempertikaikan sudut sahnya mengikut syarat atau jika ada waris tidak bersetuju dengan kandungan hibah tu.
Banyak kes wujud di Mahkamah Syariah berkaitan isu ini dan penghakiman pun berbeza-beza. Macam kami kata, semuanya kes demi kes, mengikut situasi masing-masing.
Jadi, jangan lupa bincang dengan peguam Syariah jika anda perlukan penjelasan lanjut!
Apakah Yang Perlu Saya Lakukan Untuk Buat Hibah?
Permohonan hibah biasanya dilakukan di Mahkamah Tinggi Syariah dan proses penghibahan telah diringkaskan mengikut prosedur berikut, seperti di portal rasmi Majlis Agama Islam Negeri Selangor (MAIS):
- Penghibah perlu mengisi borang dengan lengkap
- Pegawai yang mengurus menerima borang yang telah lengkap berserta dengan yuran yang telah ditetapkan
- Pegawai mendaftarkan permohonan ke dalam sistem rekod hibah
- Penyediaan draf dokuman perisytiharan hibah
- Penyemakan dokuman perisytiharan hibah
- Temujanji dengan Penghibah dan Penerima Hibah untuk tandatangan dokuman
- Membuat pengesahan dokuman perisytiharan hibah di LHDN (Lembaga Hasil Dalam Negeri)
- Melaksanakan hibah melalui proses pindah milik di PTG (Pejabat Tanah dan Galian) atau mana-mana jabatan yang berkaitan
- Pendaftaran pindah milik (jika berkaitan)
- Mengesahkan Hibah di Mahkamah Syariah (jika berkaitan)
- Penyerahan Perisytiharan Hibah kepada penghibah
- Simpan satu Salinan dokuman Perisytiharan Hibah dalam almari besi berkunci
- Terima permohonan pembatalan (jika berkaitan)
Perlu ke dapat persetujuan waris untuk buat hibah?
Ada situasi akan wujud, bila ahli keluarga kita menghibahkan barangan kepada ahli keluarga lain tanpa memberitahu seluruh keluarga. Kalau tak nasib tak berapa baik, mulalah bergaduh kan?
Jadi perlu ke dapat persetujuan semua? TIDAK. Menurut Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan, selagi mana cukup syarat, rukun dan bukti dokumentasi, pemberi hibah tak perlukan persetujuan orang lain untuk buat hibah!
Tapi, seperti kami kata kat atas, ia masih boleh dicabar di Mahkamah Syariah ya…
Apakah Hibah Bersyarat Rumah Bercagar (HBRB)?
Hibah Bersyarat Rumah Bercagar (HBRB) ni muncul sebagai penyelesaian kepada mereka yang nak hibahkan rumah tapi masih belum habis bayar dengan bank.
Disebabkan syarat wajib hibah mestilah harta yang dimiliki sepenuhnya, timbul isu yang rumah tak habis bayar ni tak boleh dihibahkan.
Hurm, macam mana pula tu. Okay, jangan pening-pening. HBRB akan membantu anda mendapatkan “pemilikan sempurna” tapi dengan syarat perlu ada jaminan yang hutang rumah tersebut akan dilangsaikan bila pemberi hibah meninggal dunia.
Jadinya, untuk menjawab pertanyaan, “Bolehkah saya hibahkan rumah yang masih ada hutang dengan pihak bank?”
Jawapannya ialah BOLEH, dengan syarat mendapat keizinan penggadai atau peminjam, pendek kata, bank yang memberi pinjaman tu.
Jadi, untuk pastikan ada jaminan yang baki pinjaman rumah habis dibayar jika pemberi hibah meninggal dunia, perlindungan takaful ke atas pinjaman seperti MRTT atau MLTT boleh digunakan.
Bolehkah Perjanjian Perumahan Bersama Dihibahkan?
Kebanyakan daripada kita kalau dah berkahwin, barangkali akan buat pinjaman bersama. Yerlah, kalau gaji seorang tak cukup, kenalah gaji berdua dengan pasangan.
Tapi, apabila rumah yang dibeli itu tidak dilakukan HBRB, ia akan menjalani sistem faraid jika salah seorang pasangan meninggal dunia.
Katakan pinjaman perumahan tu, separuh-separuh bayar, bila terjadi kematian suami, isteri hanya berhak kepada 50% yang dibayarnya, sedangkan 50% lagi nilai rumah tersebut akan dibahagikan mengikut faraid ikut pecahan tersedia.
Anda boleh lakukan hibah pinjaman bersama dengan syarat dapat kelulusan bank atau pemberi pinjaman la untuk jadikan ia sah ikut rukun dan syarat penghibahan.
Jadi, HBRB membolehkan pasangan menghibahkan bahagiannya kepada pasangan yang masih hidup, sekiranya berlaku kematian. Disebabkan dah ambil perlindungan insurans MRTT/MLTT tu, baki bayaran pinjaman pasangan yang meninggal dunia dah selesai.
Kesimpulannya, sebelum menghibah, ambil kira semua baik buruk yang mungkin ada dan pastikan anda bersedia sepenuhnya untuk menghibah.
Bukan apa, seringkali kita terdengar mengenai perebutan harta pusaka antara pewaris selepas kematian. Perkara tulah yang kita semua nak elak kan?
Selamat menghibah!
Nak cari hartanah untuk dihibahkan kepada yang tersayang? Jom tengok senarai lengkap hartanah dalam laman web BM kami ni, semuanya ada!
Penafian: Maklumat disediakan adalah maklumat umum sahaja. PropertyGuru International (Malaysia) tidak mempunyai tanggungjawab perwakilan atau penjaminan berkaitan maklumat diberikan, termasuk tetapi tidak terhad kepada sebarang perwakilan atau penjaminan berkaitan ketepatan bagi sebarang tujuan maklumat yang mana dibenarkan undang-undang. Walaupun semua usaha telah diambil bagi memastikan maklumat disediakan di dalam artikel ini adalah tepat, boleh dipercayai dan lengkap ketika ia ditulis, maklumat disediakan di dalam artikel tidak boleh disandarkan untuk membuat sebarang keputusan kewangan, pelaburan, harta tanah atau perundangan. Selain itu, maklumat tersebut tidak seharusnya menggantikan nasihat profesional terlatih yang mempertimbangkan fakta dan situasi persendirian anda, dan kami tidak menerima pertanggungjawaban jika anda menggunakan maklumat tersebut bagi membuat keputusan.